Biblioteka w Kozienicach od czasu przeniesienia się na ul. J. Kochanowskiego w 1989 r. prowadzi bardzo aktywną działalność kulturalną, przez wielu porównywaną do działalności Muzeum i Domu Kultury. Przy Bibliotece ma siedzibę Towarzystwo Miłośników Ziemi Kozienickiej i Kozienickie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych. Niewątpliwie wieloletnie sąsiedztwo i współpraca z TMZK zaowocowało skupieniem się Biblioteki na działaniach na rzecz kreowania i utrwalania tożsamości regionalnej. Nasza czytelnia wielokrotnie była salą wystawową miejscowych i regionalnych twórców. Warto tu zaznaczyć, że bibliotekę odwiedza codziennie około 230 czytelników, więc percepcja wystaw w społecznej świadomości jest najwyższa spośród wszystkich kozienickich instytucji je organizujących. Biblioteka zorganizowała dziesiątki konferencji i wykładów historycznych z udziałem pracowników naukowych, podczas których poznawaliśmy regionalną historię. Działania te owocowały inicjowaniem badań historycznych w ośrodkach uniwersyteckich, a w konsekwencji zebraniem materiałów do opublikowania monografii Kozienic oraz dziesiątków artykułów w ZIEMI KOZIENICKIEJ - periodyku, w którym coraz więcej ukazuje się artykułów na temat poszczególnych miejscowości powiatu kozienickiego. Gdy w 2005 r. biblioteka wojewódzka w Warszawie rozpoczęła przyznawanie Nagrody Kierbedziów dla wyróżniających się bibliotek - za pielęgnowanie tożsamości regionalnej otrzymała ją spośród 330 bibliotek mazowieckich - Biblioteka Publiczna Gminy Kozienice.
Działalność kulturalna biblioteki wyraża się poprzez działalność wydawniczą i organizację: wystaw edukacyjnych i plastycznych, spotkań autorskich, konkursów, wieczorów poezji, lekcji bibliotecznych, warsztatów kreatywno-edukacyjntch, wykładów i odczytów upamiętniających ważne wydarzenia, lub promujących nowe zjawiska kulturowe.
W 2005 r. biblioteka zainicjowała cykl pt „Lekcja historii w Bibliotece”. Celem organizowanych spotkań było kształtowanie świadomości historycznej kozieniczan. Podjęliśmy współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej, która zaowocowała serią wystaw i odczytów przygotowanych przez Biuro Edukacji Publicznej IPN np.: wystawa „Sowieckie Piekło”, „Zwyczajny resort ludzie i metody Bezpieki w latach 1945-1956”, „Stan wojenny – spojrzenie po latach” czy „Twarze radomskiej bezpieki”. Edukacyjnym wystawom zawsze towarzyszyły profesjonalne odczyty. Działania te były wysoko oceniane przez szkoły, wielu nauczycieli przyprowadzało swych uczniów na te specyficzne „lekcje historii”. Biblioteka wspiera więc działania dydaktyczne szkoły.
W latach 2005 - 2016 biblioteka prowadziła cykl imprez kulturalnych pod wspólną nazwą „Sztuka naszych sąsiadów”. W ramach cyklu prezentowana była twórczość, głównie plastyczna artystów amatorów i profesjonalistów z ościennych miejscowości. Zaprezentowaliśmy środowiska twórcze ze Zwolenia, Garbatki Letnisko, Pionek, Jedlni, Warki, Grabowa nad Pilicą, Szydłowca i Radomia.
Podejmujemy też wysiłki mające na celu promocję znanych lub zasłużonych dla naszego miasta kozieniczan. W cyklu „Synowie tej ziemi” przypomnieliśmy R. Zoppiego, pierwszego dyrektora Kozienickiej Stadniny Koni, ks. S. Pinderę – uznanego fotografika, prof. K. Piaseckiego, B. Klimczuka i innych.
Biblioteka promuje czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży. Zdając sobie sprawę, że dzieci i młodzież to przyszłość świata, a tym samym również bibliotek, dlatego w szerokiej ofercie naszej placówki praca z tą grupą czytelników od lat stanowi bardzo ważny obszar. Bibliotekarki odwiedzają przedszkola i młodsze klasy szkół podstawowych, gdzie prezentując bajki i opowiadania dla dzieci skutecznie zachęcają najmłodszych do czytania. Rocznie naszą placówkę odwiedza ponad 40 wycieczek szkolnych.
Byliśmy organizatorami lub współorganizatorami konkursów: „Moja mała Ojczyzna w Internecie”, „Znane postacie powiatu kozienickiego”, „Ocalić od zapomnienia” - adresowanych do młodzieży lub dorosłych czytelników, których celem było opracowanie informacji o historii i walorach turystycznych powiatu kozienickiego i publikacja opracowań w Internecie lub zeszytach ZIEMIA KOZIENICKA.
W latach 2006 - 2007 udało nam się zorganizować ogólnopolskie konkursy literackie. Do Biblioteki napłynęło łącznie blisko 300 prac z całej Polski, reklamowaliśmy w ten sposób nasz region, wydaliśmy też interesujący tomik pokonkursowy, który obecnie stanowi gadżet reklamowy Biblioteki.
Wspólnie z biblioteką wojewódzką (Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego ) przez kilka lat organizowaliśmy polsko-amerykański konkurs czytelniczy LIBROS LEGE (czytaj książki), którego laureaci wyjeżdżali na tygodniowy pobyt do Chicago w Stanach Zjednoczonych, a uczestniczący w konkursie za oceanem Amerykanie przyjeżdżali do Polski. Konkurs miał cztery edycje, a w dwóch laureatami byli kozieniczanie w 2009 i 2011 r.
W celu promocji czytelnictwa organizujemy spotkania autorskie z popularnymi autorami dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat gościli u nas m. in. A. Onichimowska, W. Cejrowski, M. Parowski, E. Nowak, J. Tyszkiewicz, W. Piasecka, D. Gellner, M. Fox, J. Hen, L. Fabisińska, C. Harasimowicz, W. Pestka, K. Petek, Z. Masternak, D. Koman, G. Leszczyński, W. Bonowicz, G. Kasdepke, M. Czubaszek, C. Żak, Sz. Hołownia, J. Małecki, A. Seniuk, J. Kołaczkowska, Z. Stanecka, A. Barciś, K. Żak, K. Miller, J. Mela, M. Rogalska i wielu innych.
*
Wszystkie nasze działania podejmujemy z myślą, aby jak najlepiej służyć społeczeństwu. Nasza, coraz lepiej wykształcona, kadra cechuje się wysokim profesjonalizmem w tradycyjnej działalności bibliotecznej, chętnie też inicjuje wszelkie działania kulturalne i kulturotwórcze, coraz bardziej rozumiemy, że nasza aktywność w środowisku, także na polu kultury, zadecyduje w przyszłości o naszym być albo nie być. Działalność ułatwia nam coraz lepsza baza lokalowa. Biblioteki w Kozienicach, Ryczywole, Nowej Wsi - po generalnych remontach i dzięki zwiększonej powierzchni użytkowania - są w swoich środowiskach ważnymi, albo (na wsiach) jedynymi centrami kultury, w coraz większym stopniu aktywizującymi lokalną społeczność. W wielu placówkach działają kluby dziecięce, czytelnicze, hobbystyczne koła zainteresowań. Biblioteka poprzez ofertę programową w coraz większym stopniu konkuruje z różnymi formami spędzenia wolnego czasu.
